فعالان عرصه صنعت معتقدند آزاد شدن واردات خودرو اقدام شایسته‌ای است و انتظار دارند این باب برای برخی از حوزه‌های صنعتی پیشرفته نیز باز شود؛ چرا که در سایه تبادل آزاد فناوری است که می‌توان انتظار داشت شرکت‌ها در یک بازار رقابتی، محصولاتی با کیفیت و دانش‌بنیان تولید کنند؛ در غیر این صورت باید "چرخ را از نو اختراع کنیم".
مهندس منصور ندیم‌فرد از فعالان و مشاوران با سابقه در حوزه سیستم‌های تهویه مطبوع در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اقدام کشور در زمینه مسدود شدن مسیر واردات با هدف حمایت از تولید داخل، گفت: ممنوعیت فله‌ای واردات که عکس‌العملی به شوک از دست دادن درآمدهای ارزی کشور بر اثر تحریم‌های غیرانسانی رییس‌جمهور وقت امریکا بود، شاید در وهله اول منطقی به نظر می‌رسید اما در کلیتِ داستان، اقدامی اشتباه بود. چین در اوج صدور همه چیز به معنای واقعی به کل دنیا همواره از واردات استقبال کرده و می‌کند؛ چرا که ورود نمونه‌های باکیفیت را برای خود فرصتی می‌داند تا مشابه آن را با مهندسی معکوس و با هزینه‌ای کمتر تولید و صادر کند؛ در حقیقت واردات پیش‌درآمدی بر تولید و سپس صادرات بوده و خواهد بود.
وی با تاکید بر اینکه زمانی قدرت رقابت افزایش می‌یابد که یک رقابت آزاد حاکم باشد، خاطر نشان کرد: اینکه در کنار واردات کالاهای مورد نیاز کشور، تولیدکنندگان جنس بهتری تولید کنند، از بدیهیات است و داستان صنعت خودرو شاهد این مدعاست.
ندیم‌فرد اظهار کرد: وقتی اعلام می‌شود با هدف حمایت از محصولات داخلی هیچ محصولی از خارج وارد نشود، نشان از بی‌اعتمادی دولت به تولیدات داخلی است؛ چون ظاهرا بر این باورند که هر محصولی که از خارج وارد کشور شود، قطعا از تولید داخل بهتر است، در صورتی که هرگز بطور کلی این گونه نیست.
این فعال بخش صنعتی، نمونه بارز محصولات مرغوب داخلی را "پارس خزر" عنوان کرد که کیفیت آن از بسیاری از محصولات خارجی چون مشابه چینی برتر است، یادآور شد: این امر نشان می‌دهد که اگر بخواهیم جنس با کیفیت تولید کنیم، امکان دانشی آن در کشور وجود دارد.
وی اضافه کرد: در گام بعدی لازم است که برای تولید داخل چالش‌ها مرتفع شود. اگر اشکال در مواد اولیه است، سعی شود به تولیدکننده در این حوزه کمک شود و در غیر این صورت مسیر واردات هموار شود.
ندیم‌فرد، تاکید کرد: مشکلات و چالش‌ها در حوزه تولید، زمانی ایجاد می‌شود که بخواهیم جلوی روند تبادل تجاری و فناوری را بگیریم.
تصمیمی که برای واردات ماشین گرفته شد
ندیم‌فرد به اقدام کشور برای واردات خودرو اشاره کرد و ادامه داد: در حوزه خودرو به دلیل فشارهای زیاد، کشور زودتر به این نتیجه رسید که سیاست منع واردات خودرو یک سیاست اشتباه است، چون بسته شدن درها موجب پیشرفت شرکت‌های خودروساز نشد، ضمن آنکه تمام سازندگان دنیا هم خودشان مونتاژکننده هستند.
وی این امر را قابل تسری به سایر حوزه‌های صنعتی مانند سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی و چیلرها دانست و اظهار کرد: بسیاری از تولیدکنندگان کشور به راحتی می‌توانند بهترین محصولات را تولید کنند، ولی زمانی که درهای واردات بسته می‌شود، تولیدکنندگان بی رقیب، محصولات خود را با بالاترین سود و پایین‌ترین کیفیت به مشتریان تحمیل می‌کنند.
این فعال حوزه صنعتی، با بیان اینکه اکنون ساختار جهانی به گونه‌ای شده است که همه قطعات یک سیستم در یک کشور ساخته نمی‌شود، افزود: به عنوان نمونه یک چیلر با استاندارد بالا وقتی به بازارهای جهانی عرضه می‌شود، کمپرسور آن از آلمان یا فرانسه یا امریکا یا چین ، "فن" آن ساخت ایتالیا یا آلمان، قطعات کنترل آن از امریکا یا فرانسه است و این قطعات گردآوری شده و تبدیل به چیلر می‌شود. در حقیقت تولیدکننده، خالق تکنولوژی و مهندسی است و همین امر، تولیدات را از هم متمایز می‌کند.
ایسنا
وی بسته شدن راه واردات برای ارتقای کیفیت محصولات را منطقی ندانست و گفت: مقوله‌هایی مانند خودرو، در سطح عمومی دارای تکنولوژی پیچیده‌ای نیستند، مگر در بحث فناوری‌های بسیار جدید مانند سیستم‌های خودران. نمونه دیگر آن سیستم‌های چیلر است که در آن اخیرا از یکسری کمپرسورهایی استفاده می‌شود که بدون روغن، بر روی بالشتکی از مغناطیس کار می‌کند. این فناوری‌ها در اختیار همه کشورها قرار می‌گیرد و ما با منع واردات عملا کشور را از دریافت چنین فناوری‌هایی که دارای راندمان بسیار بالایی است، محروم کرده‌ایم و از تکنولوژی‌های دهه شصت میلادی به اجبار مشغول استفاده‌ایم، در حقیقت خودمان را، بسیار سخت‌تر از تحریم‌های کشورهای غربی، تحریم کرده‌ایم!
ندیم‌فرد، ادامه داد: این که چه محصولی برای واردات غیر ضروری است و چه محصولی ضروری؛ بسیار پیچیده ، مهم و تخصصی است، نه یک سیاستمدار صرف و نه یک اقتصاددان و نه یک تکنسین یا بازرگان به تنهایی نمی‌توانند در این مورد عمل کنند و محتاج مطالعه و تحقیق است، اما متاسفانه نتایج حاصله نشان می‌دهد بنیان این تصمیمات از دانش بی بهره بوده است. در چنین شرایطی که دریافت فناوری‌ها را با دشواری همراه کرده‌ایم، تولیدکننده سعی می‌کند که از محصولات در اختیار سود بیشتری کسب کند و در این میان گاهی بی اخلاقی‌هایی صورت می‌گیرد.
وی خاطرنشان کرد: در ساخت یک دستگاه نسبتا پیچیده مانند چیلر، چندین عامل دخیل است؛ نخست قطعات و اجزای مهم که حدود ۸۰ درصد آن باید از خارج تهیه شود، دوم تکنولوژی، استاندارد و تست‌های معتبر که در این بخش هم ما فعلا حرفی برای گفتن نداریم و نهایتا شاسی‌سازی و کارهای فلزی و دستمزد کارگر که بخش کمی از کار را تشکیل می‌دهد. بدین معنا که ساخت یک دستگاه چیلر در داخل نه تنها از ارزبری جلوگیری نمی‌کند، بلکه راه را برای حضور واسطه‌ها و انواع تقلبات و کم و بدفروشی‌ها نیز گشوده و به دلیل نبود امکانات تست و نداشتن استاندارد معتبر آنچه حاصل می‌شود اعتباری از لحاظ مهندسی ندارد. البته هستند تولیدکنندگان معتبری که در حضور تولیدات کشورهای صنعتی هم قابلیت کار، افزایش توان علمی و پیشرفت را دارند؛ ولی این آشفته بازار هیچ ربطی به دنیای مهندسی و تکنولوژی و ارائه محصول خوب و بادوام و صحیح به مصرف کننده ندارد.
وی گفت: در نهایت ارزی از کشور خارج می‌شود و سیستم‌هایی خریداری می‌شوند که بعضا کارایی خوبی ندارند و محصولی از آنها ساخته می‌شود که عملا هیچ کاربردی ندارد و تنها هدر رفت منابع را در پی خواهد داشت و این امر بیشتر به کشور ضرر می‌رساند.
نبود زیر ساخت‌های آزمایشگاهی چالش دیگر صنعتگران
ندیم‌فرد، وجود امکانات اجرای تست‌های استاندارد را از دیگر موضوعات مورد نیاز برای تولید محصولات با کیفیت و قابل رقابت دانست و با تاکید بر اینکه در ایران چیزی به نام اتاق تست استاندارد نداریم، گفت: بعضا شنیده می‌شود که دوستان اتاقی برای تست ساخته‌اند، اما وقتی کالیبراسیون دوره‌ای دستگاه‌های اندازه‌گیری توسط شرکت‌های معتبر جهانی که ایران با آنها طرف قرارداد نیست، صورت نگیرد؛ اعتبار تست نیز از بین خواهد رفت.
این فعال حوزه صنعتی، ادامه داد: ما این تجربه را داشتیم که حتی اگر بخواهیم با همه کمبودها، دستگاه‌ها را بسازیم، محصول نهایی حداقل ۱۰ درصد از نمونه خارجی گران‌تر می‌شود و واردات آن به صرفه خواهد بود؛ چراکه تمام قطعاتی که وارد کشور می‌شود، از زمان ثبت تا زمانی که به دست تولیدکننده برسد، دست چندین واسطه می‌گردد.
ندیم‌فرد اظهار کرد: حاکم شدن چنین جوی موجب سندسازی برای ارائه محصولاتی ارزان‌تر با ادعاهای غیر قابل اثبات می‌شود؛ اقدامی که در چند سال اخیر در بازار رخ داد و به ندرت شرکت‌هایی دستگاه‌هایی با کیفیت بالا وارد کردند و از سوی دیگر به ندرت ساختمان‌هایی خوش شانس بودند که توانسته‌اند دستگاه‌های با کیفیت دریافت کنند.
به گفته وی در سایه چنین شرایطی، برخی از شرکت‌ها اقدام به تجهیز ساختمان‌ها با سیستم‌های تهویه مطبوع ساخت ایران کردند که جای تقدیر دارند. ولی از سوی دیگر بیشتر ساختمان‌ها، دستگاه‌های جالب توجهی دریافت کردند؛ قطعات چینی، مونتاژ و شاسی ساخت کارگاه‌های اطراف شهر و برچسب و مارک ایتالیایی یا آلمانی !!! نمونه یک همکاری موفق بین‌المللی.
ندیم‌فرد ترویج چنین بد اخلاقی‌هایی را نبود کپی رایت در کشور عنوان کرد و گفت: نبود کپی رایت و نماینده محصولات خارجی در کشور موجب شده که هر شرکتی ادعاهایی را ارائه کند، ولی باید توجه داشت که استاندارد بودن محصولات شرایط خاصی دارد و اگر ما محصولی را وارد کشور می‌کنیم و یک پیچ آن را تغییر دهیم، دیگر آن محصول استاندارد نخواهد بود.
پیشنهادی برای دانش‌بنیان شدن محصولات
وی یادآور شد: از این رو تساهلی که در صنعت خودرو ایجاد شد و باید خیلی زودتر از این‌ها رخ می‌داد، در خصوص یکسری از اقلام تخصصی نیز که حمایت از آنها در داخل هم به ضرر مصرف‌کننده و هم تولیدکننده است، باید ایجاد شود و اجازه داده شود که دستگاه‌های با فناوری بالا به کشور وارد شوند تا از این طریق انتقال فناوری رخ دهد و با توجه به بازار خوبی که در ایران داریم، نمایندگان محصولات وارداتی راضی خواهند شد که حتی کارخانه‌ای را در یکی از شهرک‌های صنعتی احداث کنند.
ندیم‌فرد ادامه داد: قبلا مشابه این تجربه را داشتیم که محصول وارداتی بعد از مدتی تحت لیسانس در کشور تولید شد. این اقدامات، ایده‌آل بخش صنعت است؛ چرا که در این تبادلات، بخش‌های صنعتی از شرکت‌های صادرکننده فناوری تقاضا دارند که بخشی از فناوری‌ها را خودشان در کشور تولید کنند و در نهایت ۴۰ تا ۵۰ درصد فناوری‌هایی که در ساخت دستگاه‌های پیشرفته به کار برده می‌شود، در داخل کشور به تولید خواهد رسید.
وی با بیان اینکه این ایده‌آل برای محصولات دارای فناوری بالا مانند سیستم‌های چیلر پیشرفته (توربوکر) نیز صادق است و باید اجازه داده شود که چنین مراوداتی صورت گیرد، گفت: با این روش می‌توان به سمت دانش‌بنیان کردن محصولات حرکت کرد. رقابت به معنای بهبود کیفیت است، ولی ما در حال حاضر بازار رقابتی نداریم و با چنین بازاری نباید انتظار پیشرفت داشت؛ اما مجبوریم بالاخره به این مسیر بازگردیم، همانطور که بیشتر کشورهای توسعه‌یافته این مسیر را پیموده‌اند؛ چرا که اگر کیفیت محصولات بهبود نیابد، می‌بایست از بازار رقابت حذف شوند. اگر این بازار رقابتی ایجاد شود، قطعا محصولات صنعتی ما نیز دانش‌بنیان خواهند شد.
وی تاکید کرد: برنده‌شدن فرزند چاق و تنبل ما در مسابقه "دو"ای که به پای بقیه وزنه بسته‌ایم، مطمئنا جای هیچ تشویق و افتخاری ندارد.
- ۰۱/۰۳/۰۷