اتفاق‌های اخیر در حوزه نفت، حضور خصوصی‌ها را در این صنعت پررنگ‌تر کرده و موجب شده دولت توجه بیشتری به این بخش خفته داشته باشد؛ تاجایی‌که وزیر نفت آینده‌ای روشن را پیش‌روی نقش‌آفرینی بخش خصوصی در صنعت نفت ترسیم کرده است.
به‌گزارش ایسنا، برون‌سپاری فعالیت‌ها و واگذاری امور به بخش خصوصی در حوزه نفت طی سال‌های اخیر، نقطه آغاز حرکت این صنعت در مسیر کاهش تصدی‌گری دولت با تکیه بر بازارهای اقتصادی و مالی است که تدوین و امضای قراردادهای توسعه‌ای در قالب الگوی جدید قراردادهای نفتی، امضای قراردادهای طرح نگهداشت و افزایش توان تولید (EPC/EPD)، واگذاری تصدی خدمات ذخیره‌سازی نفت خام و فرآورده‌های نفتی، استفاده از خدمات بخش خصوصی در تامین آب و برق مورد نیاز واحدهای بهره‌برداری از جمله اقدام‌های صنعت نفت به‌منظور تقویت بخش خصوصی است.
همچنین احداث خط لوله گوره - جاسک و پایانه صادراتی نفت‌خام در بندر جاسک، از طرح‌های اولویت‌دار شرکت ملی نفت ایران است که با استفاده حداکثری از توان پیمانکاران و سازندگان داخلی در حال اجراست. این طرح مشتمل بر بخش‌های ساخت حدود ۱۰۰۰ کیلومتر خط لوله ۴۲ اینچ، پنج ایستگاه پمپاژ، تجهیزات اندازه‌گیری و پایش، ساخت مخازن ذخیره‌سازی و ساخت اسکله صادراتی است و با اجرای آن امکان انتقال روزانه یک میلیون بشکه نفت خام از پایانه نفتی گوره در استان بوشهر به منطقه جاسک در ساحل دریای عمان فراهم می‌شود و جاسک به عنوان دومین پایانه صادراتی نفت خام کشور، اهمیت راهبردی می‌یابد.
همسو با این موضوع، قراردادهای ساخت ۵۰ پمپ مورد نیاز طرح راهبردی انتقال نفت خام گوره- جاسک با ارزش تقریبی ۴۸ میلیون یورو مهرماه امسال بین شرکت مهندسی و توسعه نفت و شرکت‌های خصوصی پمپ‌های صنعتی ایران، پمپیران و پتکو، امضا شد. حالا که بحث گوره- جاسک مطرح است این را هم باید گفت خط لوله ۴۲ اینچ انتقال نفت این طرح نیز قرار است از سوی شرکت‌های ایرانی فولاد مبارکه، فولاد اکسین و لوله‌سازی اهواز خوزستان ساخته شود. زنگنه در آیین امضای قرارداد ۵۰ پمپ با تاکید بر حمایت از ساخت داخل گفته بود در سال رونق تولید باید امید در دل‌ها زنده باشد و ما می‌توانیم این کار را انجام دهیم.
توسعه نقش بخش خصوصی
علاوه‌بر این، شهریورماه سال پیش بود که با حضور وزیر نفت و رئیس جمهوری، دو قرارداد احداث تاسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل با هلدینگ صنایع پتروشیمی خلیج فارس و پتروشیمی مارون به‌عنوان دو شرکت بخش خصوصی در مجموع به ارزش ۱,۲ میلیارد دلار امضا شد. هدف از این طرح، جلوگیری از سوزاندن ۷۷۰ میلیون فوت مکعب در روز گازهای همراه نفت (معادل ۲۲ میلیون مترمکعب گاز در روز تقریبا برابر با نیمی از گازهای مشعل سراسر کشور) در استان‌های خوزستان و کهگیلویه و بویر احمد است.
با اجرای این طرح، سالانه حدود ۲.۵ میلیون تن محصولات با ارزش افزوده بالای پتروشیمی با ارزش حدود ۲.۵ میلیارد دلار به تولید پتروشیمی کشور افزوده می‌شود. احداث تاسیسات طرح پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس با سرمایه‌گذاری حدود ۳ میلیارد دلار و ارزش تولیدات ۱.۹ میلیارد دلار در سال، احداث ان‌جی‌ال ۳۲۰۰ با سرمایه‌گذاری حدود ۱.۲۵ میلیارد دلار و ارزش تولیدات ۱.۳ میلیارد دلار در سال (از طریق پتروشیمی بندر امام)، ان‌جی‌ال ۳۱۰۰ دهلران با سرمایه‌گذاری حدود ۹۰۰ میلیون دلار و ان‌جی‌ال خارک کامل از سوی متخصصان ایران با به‌کارگیری تجهیزات ایرانی در حال انجام است.
از سوی دیگر شرکت ملی نفت ایران مهرماه ۱۳۹۷ با انتشار پیش‌اطلاعیه‌ای اعلام کرد که برای تحقق بند ۱۳ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری مبنی بر ایجاد تنوع در روش‌های فروش نفت و مشارکت بخش خصوصی و همچنین اجرای بند (ح) ماده ۴ قانون پنج ساله برنامه ششم توسعه کشور، در نظر دارد یک میلیون بشکه نفت خام را در رینگ بین‌الملل بورس انرژی ایران عرضه کند.
کمی پس از این اطلاعیه و در آبان‌ماه، عرضه نفت‌خام در بورس‌انرژی کلید خورد و در بهمن ماه همان سال هم عرضه میعانات گازی در بورس انرژی آغاز شد. بر اساس اعلام شرکت ملی نفت ایران نفت‌خام سبک از آبان‌ماه سال گذشته تا ۱۶ مهرماه، ۱۶ بار در رینگ بین‌الملل بورس انرژی عرضه شده است که نتیجه آن از اردیبهشت ماه امسال تاکنون فروش یک میلیون بشکه نفت خام سبک و ۷۰ هزار بشکه نفت خام سنگین بوده است.
آینده‌ای روشن پیش روی بخش خصوصی
نگاهی به کارنامه دولت در صنعت نفت نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر توجه به بخش خصوصی در این صنعت افزایش چشمگیری یافته است. وزیر نفت نیز در آخرین صحبت‌های خود در این باره اعلام کرده است ایجاد اشتغال که با تعریف پروژه به‌دست می‌آید، وظیفه اصلی صنعت نفت است و تعریف پروژه تنها یک ایده نیست، تعریف پروژه به معنای معرفی یک پروژه اقتصادی همراه با تامین منابع مالی و فناوری است.
وی با اشاره به اینکه پروژه‌های مهمی در صنعت نفت تعریف‌شده و در حال پیگیری است، افزود: شرکت‌های خصوصی می‌توانند حول این پروژه‌ها به حیات خود ادامه دهند، تقویت شوند و برای صادرات به توانمندی برسند.
وزیر نفت، خواسته بعضی از شرکت‌ها را کمک وزارت نفت به روند صادرات محصولات این شرکت‌ها عنوان کرد و گفت: البته این موضوع وظیفه ما نیست، اما از هیچ کمکی همسو با وظیفه ملی برای اینکه مسیر صادرات خدمات فنی در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی فراهم شود، دریغ نمی‌کنم.
وی در پاسخ به این موضوع که بعضی از سازندگان داخلی اعلام می‌کنند با وجود آنکه در سطوح بالای مدیریتی بر استفاده از کالای سازندگان داخلی تاکید شده است، اما در سطوح پایین‌تر کمتر به آن توجه می‌شود، اظهار کرد: این موضوع نباید سلیقه‌ای باشد و ساخت داخل هم نباید تنها به یک توصیه اخلاقی ختم شود، بلکه باید قالب‌های مقرراتی غیرقابل تفسیر و غیرقابل برگشت برای آن تدوین کرد.
زنگنه ادامه داد: برای نمونه، در قراردادهای جدیدی (EPC/EPD) که تعریف کرده‌ایم پیمانکار باید بعضی از تجهیزاتی را که در قرارداد عنوان شده از داخل تامین کند و اگر غیر از آن باشد، پول پیمانکاران را پرداخت نمی‌کنیم و بر این موضوع به‌صورت مستقل نظارت می‌شود.
تأیید استاندارد تجهیزات صنعت نفت از سوی داخلی‌ها
اما درباره کیفیت تجهیزات ساخت داخل و استاندارد بودن آن با توجه به حساسیت صنعت نفت، زنگنه گفته که چند سالی است که انجمن نفت ایران را به عنوان مرجع عالی برای دادن گواهی کیفیت به ساخت داخل در حوزه نفت تبدیل کرده‌ایم.
وی با بیان اینکه برترین استانداردهای امروز دنیا، استاندارد انجمن نفت آمریکا موسوم به API است، تصریح کرد: ما نیز در ایران انجمن نفت ایران را به وجود آورده‌ایم که با حضور نمایندگانی از تشکل‌های نفتی، شرکت‌های فعال در بخش نفت و چند نفر هم از وزارت نفت تشکیل شده است که خودشان هیئت مدیره و اعضا را بدون دخالت دولتی‌ها انتخاب می‌کنند و صددرصد حرفه‌ای هستند.
زنگنه با بیان اینکه برای صدور گواهی کیفیت انجمن نفت ایران فرآیندهای فنی و حرفه‌ای همانند گواهی API طی می‌شود، گفت: این گواهی هم اکنون برای ما اطمینان‌بخش است و در شرایط تحریم راهکاری است که بتوانیم با اطمینان از تولید داخلی استفاده کنیم. اگر تحریم‌ها کمتر شد می‌توانیم استانداردهای داخلی را به مراجع بین المللی نیز عرضه کنیم تا مورد قبول این مراجع نیز قرار گیرد، اما تا آن موقع نمی‌توانیم منتظر شویم، امروز انجمن نفت ایران با یک هیئت مدیره غیردولتی کار گواهی کیفیت محصولات داخلی را به‌خوبی انجام می‌دهد.
زنگنه درباره سهم بخش خصوص در فعالیت‌های صنعت نفت هم پاسخ داد: از نظر وزنی، متاسفانه هنوز سهم اصلی با خصوصی‌ها نیست و خصولتی‌ها قوی‌ترند، اما بخش خصوصی آینده بهتری دارد. وی درباره استفاده از ظرفیت بخش خصوصی در حوزه اکتشاف هم توضیح داده که بخش خصوصی داخلی توانایی سرمایه‌گذاری در بخش اکتشاف را ندارد، اما عملیات اکتشاف همانند لرزه‌نگاری، تفسیر حفاری و ... از سوی شرکت‌های نیمه‌دولتی یا خصوصی انجام می‌شود.
ساختمان صنعت
